Ngành công nghiệp da Thổ Nhĩ Kỳ có lịch sử từ hơn 500 năm về trước. Sản xuất da của nước này dựa trên sự kết hợp của hai yếu tố công nghệ hiện đại và bề dày lịch sử. Ngày nay, ngành này được người tiêu dùng các nước trên thế giới biết đến bởi các sản phẩm được thiết kế đẹp, hợp thời trang, giá cạnh tranh.
Những nỗ lực ban đầu để hiện đại hóa ngành công nghiệp da được bắt đầu từ những năm 1970, nhưng phải đến giữa thập kỷ 80 của thế kỷ trước, ngành này mới phát triển thật sự. Những năm gần đây, ngành da Thổ Nhĩ Kỳ đã có những bước phát triển nhanh chóng. Hiện nay, lĩnh vực này được sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế, gắn liền với các chính sách thân thiện môi trường. 90% sản phẩm được sản xuất ra đều đạt tiêu chuẩn môi trường và sức khỏe.
Sản xuất và tiêu thụ nội địa
Thổ Nhĩ Kỳ có gần 1.500 công ty sản xuất sản phẩm da với lực lượng lao động khoảng 23.000 công nhân. Các nhà máy chủ yếu được đặt tại thành phố Istanbul (Tuzla); Izmir (Menemen); Tekirdağ (Çorlu); Uşak, Denizli, Bolu (Gerede); Bursa, Balıkesir (Gönen); Ispasta, Hatay, Manisa (Kula). Trong đó, Zeytinburnu – Istanbul được coi là trung tâm thương mại quan trọng nhất đối với ngành công nghiệp da của Thổ Nhĩ Kỳ. Hiện có khoảng 600 cửa hàng hoạt động tại khu vực này. Năng lực sản xuất của các công ty da Thổ Nhĩ Kỳ cũng khá lớn tùy thuộc vào quy mô của từng nhà máy. Các nhà máy lớn thường có diện tích từ trên 4.000 m2, sản xuất khoảng trên dưới 1 triệu sản phẩm/năm. Các nhà máy nhỏ hơn với khoảng trên 3.000 m2, sản xuất khoảng 100 ngàn sản phẩm/năm.
Sự tiến bộ về công nghệ, một trong những yếu tố chính để chiếm lợi thế trong cạnh tranh đối với hàng da Thổ Nhĩ Kỳ đang được phát triển nhanh chóng. Thổ Nhĩ Kỳ hiện đang xuất khẩu công nghệ làm hàng da của mình. Các công ty Thổ Nhĩ Kỳ chế tạo được nhiều máy gia công da và 90% hóa chất cần thiết cho sản xuất và chế biến hàng da xuất khẩu.
Hàng da may mặc Thổ Nhĩ Kỳ được sản xuất chủ yếu là quần áo da nam và nữ. Hầu hết các công ty lớn đều sản xuất dưới thương hiệu riêng của mình. Họ tạo được các sản phẩm thời trang riêng biệt bằng cách sử dụng mầu sắc vừa phải, các mẫu vải chất liệu tốt. Một số thương hiệu sản phẩm da nổi tiếng của Thổ Nhĩ Kỳ như Derimod, Dekon, Derisay, Beta, Emelda,…Sản phẩm được làm chủ yếu từ da cừu, bò, dê.
Hầu hết các nhà sản xuất hàng da Thổ Nhĩ Kỳ đều có mạng lưới tiêu thụ rộng rãi ở trong nước. Sản phẩm của họ đều có mặt tại các trung tâm thương mại, siêu thị lớn từ các thành phố lớn đến các tỉnh và được người tiêu dùng chấp nhận do phong phú về chủng loại, mẫu mã, phẩm cấp từ thấp, trung bình đến cao cấp.
Xuất khẩu
Da là một trong những ngành hàng xuất khẩu khá quan trọng của Thổ Nhĩ Kỳ. Mặc dù kim ngạch xuất khẩu hàng năm của ngành hàng này chỉ đạt khoảng 800 triệu USD, chiếm tỷ trọng trên 0,7% trong tổng kim ngạch xuất khẩu của Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là Thổ Nhĩ Kỳ đã tạo dựng được tên tuổi sản phẩm của mình trên thị trường thế giới. Đó chính là lý do, tại sao khi nói đến Thổ Nhĩ Kỳ người ta thường nhắc đến các sản phẩm như áo da, găng tay da, giầy da…, những sản phẩm có độ bền tốt, hợp thời trang, giá thường thấp hơn so với hàng hóa cùng loại của các nước Châu Âu.
Bảng thống kê cho thấy, trong vòng 5 năm trở lại đây, ngành hàng da xuất khẩu của Thổ Nhĩ Kỳ duy trì được mức tăng trưởng khá, kim ngạch đạt cao nhất vào năm 2008 với trên 901 triệu USD, tăng 3,8% so năm 2007. Tuy nhiên năm 2009, do ảnh hưởng của cuộc khủng khoảng tài chính toàn cầu nên kim ngạch giảm sút đáng kể, chỉ đạt 695,625 triệu USD, giảm gần 23% so năm 2008. Đến năm 2010, mức tăng trưởng được phục hồi với trên 23%, kim ngạch, đạt gần 857 triệu USD.
Trong 4 nhóm hàng chính của ngành da xuất khẩu Thổ Nhĩ Kỳ, nhóm sản phẩm được làm bằng da (trừ giầy dép) có kim ngạch xuất khẩu cao nhất, riêng năm 2010 đạt 371 triệu USD, tăng 6% so năm 2009, chiếm trên 43% trong tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành hàng da. Trong đó, có đến 50% sản phẩm của nhóm hàng này được bán cho các khách du lịch. Ngược lại, nhóm hàng da nguyên liệu có kim ngạch xuất khẩu thấp nhất với 115,7 triệu USD trong năm 2010, tăng 9,1% so năm 2009, chiếm 13,5% tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành da, trong khi đó nhóm hàng giầy dép chiếm 22,8% và nhóm hàng da lông thú chiếm 20,4% tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành da Thổ Nhĩ Kỳ.
Về thị trường xuất khẩu, trước đây thông qua hệ thống buôn bán, hàng da của Thổ Nhĩ Kỳ chủ yếu được xuất khẩu sang Liên Bang Nga và các nước thuộc cộng đồng các quốc gia độc lập. Tuy nhiên, sau cuộc khủng hoảng kinh tế của Nga vào năm 1998, các nhà sản xuất và xuất khẩu hàng da Thổ Nhĩ Kỳ đã chuyển hướng sang các thị trường mới. Hiện, hàng hóa của họ đã xuất khẩu đến hơn 100 nước trên thế giới.
Như đã nói ở trên, trong 4 nhóm hàng chính của ngành da xuất khẩu Thổ Nhĩ Kỳ thì hàng hóa da (Mã HS: 42) là nhóm có kim ngạch cao nhất, trong đó phần lớn là hàng da may mặc. Thị trường xuất khẩu của hàng da may mặc chủ yếu là các nước Châu Âu.
Bảng thống kê cho thấy, trong vòng 5 năm trở lại đây, Đức là thị trường xuất khẩu lớn nhất đối với hàng da may mặc của Thổ Nhĩ Kỳ. Riêng trong năm 2010 kim ngạch đạt gần 43 triệu USD, chiếm 19,5% trong tổng kim ngạch xuất khẩu hàng da may mặc (221 triệu USD), tiếp theo là Nga, chiếm 13%, Pháp 11%…
Các mặt hàng còn lại trong nhóm hàng hóa da chủ yếu là các vật dụng dùng để đựng như vali, túi sách…Kim ngạch xuất khẩu trong năm 2010 của các mặt hàng này là 140 triệu USD, trong đó kim ngạch xuất sang Italia là cao nhất với trên 53 triệu USD, chiếm 38%, tiếp đến là Anh 19,5 triệu USD (14%), Đức 13,6 triệu USD (10%).
Nhập khẩu
Do nhu cầu nội địa cũng như sản xuất hàng xuất khẩu nên Thổ Nhĩ Kỳ vẫn nhập khẩu các mặt hàng da. Tuy nhiên, cũng như xuất khẩu, nhập khẩu của ngành da Thổ Nhĩ Kỳ chiếm tỷ trọng rất nhỏ.
Số liệu của Viện Thống kê Thổ Nhĩ Kỳ cho thấy, trong năm 2010 trừ nhóm hàng giầy dép, ngành da Thổ Nhĩ Kỳ nhập khẩu khoảng 964 triệu USD, tăng 35% so năm 2009, chiếm 0,52% trong tổng kim ngạch nhập khẩu của nước này. Trong đó, nhóm da nguyên liệu (đã thuộc và chưa thuộc) chiếm kim ngạch cao nhất với 473 triệu USD, tăng 59% so năm 2009; tiếp đến là nhóm hàng hóa da với kim ngạch đạt 409 triệu USD, tăng 11,7% so năm 2009, nhóm hàng da lông thú và giả da đạt 82 triệu USD, tăng 60% so năm 2009.
Như vậy, trong năm 2010 bình quân mỗi tháng ngành da Thổ Nhĩ Kỳ nhập khẩu khoảng trên 80,3 triệu USD, trong khi đó mức này của năm 2009 là 59,5 triệu USD.
Về xúc tiến thương mại, ngành da Thổ Nhĩ Kỳ rất chú trọng việc khuyếch trương hình ảnh của mình qua các cuộc Hội chợ – Triển lãm ngành da được tổ chức trong và ngoài nước.
Hàng năm, ngoài việc tham gia vào các triển lãm ở nước ngoài, Thổ Nhĩ Kỳ còn tổ chức trong nước nhiều cuộc triển lãm quy mô nội địa cũng như Quốc tế liên quan đến ngành da thu hút được đông đảo các công ty trong và ngoài nước tham dự như: Istanbul Leather Fair; Aysaf International Footwear Industry Suppliers Fair; Aymod International Footwear Fashion Fair…/.
(theo Thương vụ Việt Nam tại Thổ Nhĩ Kỳ)
