Dạo quanh các thành phố Thổ Nhĩ Kỳ có 1 bức tượng “ở đâu cũng thấy”, đến nỗi du khách “đãng trí” nhất cũng có thể dễ dàng ghi nhớ, hình dung về bức tượng. Đó là tượng người đàn ông cưỡi lừa Nasreddin Hodja, một biểu tượng vĩ đại trong nền văn hóa của Thổ Nhĩ Kỳ.
1. Nasreddin Hodja – “Trạng Quỳnh” phiên bản Thổ Nhĩ Kỳ
Nhân vật nổi tiếng trong văn học dân gian Thổ Nhĩ Kỳ
Nasreddin Hodja là một nhân vật huyền thoại, có vị trí đặc biệt trong nền văn hóa, nghệ thuật của người Thổ Nhĩ Kỳ và của nhiều quốc gia Trung Á, Trung Đông và nhiều quốc gia ở Châu Âu khác.
Những câu chuyện về người đàn ông cưỡi lừa bình dị Nasreddin Hodja được lưu truyền qua thế hệ này đến thế hệ khác, được xếp vào những câu chuyện “gối đầu giường”, chuyện kể trước khi đi ngủ mà người lớn vẫn dành để thỏ thẻ với các đứa trẻ của mình cho đến khi chúng mỉm cười đi vào giấc ngủ.
Nasreddin được miêu tả trong các câu chuyện cổ là một người thông minh, khôn ngoan, cực kỳ nhanh trí, xử lý các tình huống trong đời sống vô cùng tinh tế và đầy trí lý giản đơn nhưng thỉnh thoảng cũng có những phút giây “ngốc nghếch”, 1 sự ngốc nghếch bề ngoài để thể hiện sự khôn ngoan bên trong của ông.
Có thể nói nhân vật nổi tiếng này rất giống với Trạng Quỳnh của Việt Nam mình nhưng sự yêu thích của người Việt với Trạng Quỳnh còn phải “sẻ chia” với chú Cuội, thằng Bờm, Trạng Tý thì ở Thổ Nhĩ Kỳ Nasreddin Hodja lại chiếm gần như trọn vẹn tình yêu của người dân đất nước gà Tây, ấy vậy nên trên khắp lãnh thổ của Thổ Nhĩ Kỳ, tượng của ông mới nhiều đến thế.
Hình ảnh con lừa thường có mặt trong các câu chuyện về ông
Các câu chuyện về Hodja thường tính hài hước và tính giáo dục cao nên nhiều câu chuyện còn được chọn lọc và đưa vào “sách giáo khoa” để chỉ dẫn, giáo dục những thế hệ tương lai ở Thổ.
Một điểm nổi bật và quen thuộc nhất trong những câu chuyện về người đàn ông huyền thoại này là hình ảnh con lừa của ông như câu chuyện này:
“Vào 1 hôm có người hàng xóm đến gặp Nasreddin Hodja và ngỏ lời muốn mượn con lừa của ông khoảng 2 tiếng để chở hàng hóa lên thị trấn bán. Nasreddin trong lòng không muốn cho mượn lừa cho nên ông suy nghĩ 1 chút rồi nói “Bạn thương mến, tôi rất muốn giúp ông nhưng mà tôi đã cho người khác mượn lừa mất rồi”.
Lúc này, bổng dưng con lừa đang được nhốt ở phía sau sân la rống lên, ông hàng xóm nghe thấy liền kêu to “Sao tôi vẫn nghe thấy tiếng lừa kêu ở phía sau bức tường đó”.
Nasreddin liền khó chịu đáp lời “Ông tin lời tôi hay con lừa?”.”
Vâng, Nasreddin thú vị và “khôn” quá bạn nhỉ, những câu chuyện như vậy còn nhiều còn nhiều trong kho tàng chuyện kể về ông đấy, nếu bạn tò mò hãy tìm đọc trên các trang tìm kiếm hoặc trực tiếp đến Thổ Nhĩ Kỳ du lịch, nghe chính người dân bản xử say xưa kể về “niềm tự hào” của họ với bạn nhé, đảm bảo sống động, thú vị vô cùng đấy.
Những đứa trẻ Thổ lớn lên cùng các câu chuyện về Nasreddin
Nói tiếp về con người Nasreddin, thì theo một số tài liệu ghi nhận ông là một con người có thực và ông sinh ra ở làng Hortu, huyện Sivrihisar, tỉnh Eskişehirn, Thổ Nhĩ Kỳ vào khoảng năm 1208. Sau đó, ông đã chuyển đến Aksehir rồi tới Konya và đây cũng nơi yên nghỉ cuối cùng của ông vào năm 1284.
Tuy nhiên cũng có một số tài liệu cho rằng Nasreddin Hodja không phải là một con người thực mà chỉ là một nhân vật hư cấu do người dân vùng Anatolia tưởng tượng ra vào thế kỷ thứ 13.
Mặc dù không thể xác định chính xác ông có phải là một con người thực hay không nhưng rõ ràng những câu chuyện về ông, hình tượng của ông đã ăn sâu vào tâm trí người Thổ Nhĩ Kỳ và các khu vực Trung Đông, Trung Á và trở thành một biểu tượng không thể thay thế trong văn hóa dân gian các quốc gia này.
Kho tàng truyện Hodja hiện nay đã đạt đến con số vài trăm chuyện sau một thời gian dài được truyền miệng qua các thế hệ mặc dù tất cả chúng không phải chuyện nào cũng đúng, chính xác nhưng chúng đều có 1 điểm chung mà bất kỳ ai cũng tin tưởng đến 99% là ở điểm chúng đều là chuyện về Hodja huyền thoại.
2. Tượng Nasreddin Hodja có mặt ở mọi nơi trên đất nước Thổ Nhĩ Kỳ
Các bức tượng Nasreddin có mặt ở nhiều nơi trên đất Thổ
Tượng Nasreddin có thể nói là có mặt trên mọi tỉnh thành, vùng miền ở Thổ Nhĩ Kỳ và các quốc gia trong vùng gần Thổ khác.
Hình ảnh tượng ông cũng có nhiều phiên bản khác nhau tùy theo từng quốc gia, đa số các bức tượng mô tả Nasreddin Hodja Thổ Nhĩ Kỳ đang cưỡi lừa trong tư thế quay lưng hướng về phía trước.
Một số nơi tạc ông đội 1 chiếc mũ lớn, một số lại không tạc ông đội mũ, đôi khi bạn cũng có thể thấy hình ảnh ông cưỡi la, ngựa, lạc đà mà không phải hình ảnh con lừa quen thuôc.
Như đã chia sẻ ở trên, quê quán của Nasreddin được xem là tại huyện Sivrihisar, Eskişehirn và đích thực người dân trong huyện cũng cực kỳ yêu thích và tự hào về ông. Những câu chuyện, hình ảnh về ông len lỏi trong đời sống tinh thần của mỗi người dân Sivrihisar.
Nếu tò mò về quê hương của Nasreddin, bạn hãy đến đây thăm quan, nơi đây không chỉ cho bạn cảm nhận được cuộc sống dung dị của người dân bản xứ Sivrihisar – nguồn cảm hứng của những câu chuyện Nasreddin mà còn có nhiều cảnh đẹp, công trình, tàn tích cổ xưa cực thú vị để khám phá đấy.
Trên bản đồ Thổ Nhĩ Kỳ, nằm cách thị trấn Sivrihisar 13 km về phía bắc là khu di tích lịch sử Pessinus. Đây vốn thành cổ được thành lập trên con đường Hoàng gia Ba Tư cổ đại ở khu vực Anatolia, Thổ Nhĩ Kỳ, nó đã từng là nơi cư ngụ của người Phrygian, sau đó đã bị La Mã chiếm đóng và xây dựng lên một quần thể các công trình đền thề, nhà hát, quảng trường, nghĩa trang mang đậm kiến trúc La Mã.
Tàn tích thành cổ Pessinus
Đến thế kỷ thứ 4 sau Công nguyên, Pessinus trở thành trụ sở lớn của Kitô giáo khi tôn giáo này bắt đầu lan rộng ở khu vực Tiểu Á. Đến thời kỳ Byzantine, vào thế kỷ thứ 8 SCN, thành phố đã bị người Ả Rập phá hủy rồi đến thời kỳ Seljuk, Ottoman, thành phố cũng mất đi tầm quan trọng, dần bị các đế chế Thổ Nhĩ Kỳ quên lãng, nơi đây chỉ còn lại 1 ngôi làng nhỏ được xây dựng trên đỉnh của các tàn tích thành phố cổ Pessinus.
Cho tới thế kỷ thứ 19 khi 1 nhà thám hiểm người Pháp phát hiện nơi đây, các tàn tích thành cổ bắt đầu được chú ý trở lại, nhiều hoạt động khảo cổ, nghiên cứu được tiến hành. Nếu bạn cảm thấy thích thú với kiến trúc La Mã thì tàn tích cổ xưa này cực đáng xem đấy.
Trong huyện Sivrihisar còn có nhà thờ Hồi giáo lớn, trong tiếng Thổ có tên là Sivrihisar Ulu Camii, nhà thờ này cực “cũ” ở Sivrihisar, được xây dựng bởi Leşker Emir Celaleddin Ali vào năm 1231 dưới triều đại vưa Seljuk Sultan Kayqubad I.
Sivrihisar Ulu Camii là nhà thờ Hồi giáo hiếm hoi trên đất Thổ được xây dựng và duy trì kiến trúc cột gỗ tiêu biểu của vùng Anatolia đến nay.
Nhà thờ Hồi giáo hiếm hoi còn giữ kiến trúc cột gỗ
Nhà thờ có diện tích khá rộng 1.485 m 2, hình chữ nhật, có bốn lối ra vào. Mái nhà được lợp bằng ngói, sau đó đã được thay thế bằng chì cách đây không lâu. Mái nhà thờ được giữ vững bởi 67 cột gỗ và các cột này được khắc các hình vẽ truyền thống Hồi giáo, nhà thờ được sơn với các màu chủ yếu là đỏ, đen và xanh lá cây.
Còn nhiều nét đẹp ấn tượng khác ở Sivrihisar, còn nhiều câu chuyện hay ho khác về Nasreddin Hodja mà bạn nên tự mình trải nghiệm, cảm nhận. Hãy cùng vttravelplus.com khám phá đất nước Thổ Nhĩ Kỳ tuyệt đẹp và những nét văn hóa đặc sắc của nó ngay nào!
